Καλώς ήλθατε στο blog μου * * * "Λαψαρνιώτης" * * * Τάκης Ιορδάνης * * * Καλώς ήλθατε στο blog μου * * * "Λαψαρνιώτης" * * * Τάκης Ιορδάνης

Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2016

Τα τριτοκοσμικά Τελώνια που μεταμορφώθηκαν στην κωμόπολη Άντισσα.

Ο καλός φίλοςκαι ενεργός πολίτης εκ Σκαλοχωρίου ορμώμενος  Νίκος Μαμούδης έγινε αφορμή να υπάρξει ένας εκτενής διάλογός μας στον Ιστότοπο "Αρχαία Άντισσα" για την μετονομασία των Τελωνίων Λέσβου σε Άντισσα. Μου ζήτησε σε κάποια αποστροφή της γραφής να γράψω το γιατί έγινε αυτό  και πώς. Ο πρωτοστατήσας το 1928 σε τούτο, ων Πρόεδρος της κοινότητας Τελωνίων,  ο αναμορφωτής της σύγχρονης Άντισσας,  αείμνηστος Γιάννης Β.Φωτιάδης  και δικός μου μέντοράς , μου τα είχε αφηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια όλα τα σχετικά τότε που γέρος πιά ήταν αποτραβιγμένος από τα κοινά  και ως φοιτητής (ο γράφων το παρόν) τη δεκαετία του '60 είχα την ευτυχία να κάνω παρέα και να συνδιαλέγομαι μαζί του. Όλα αυτά ως σχετικό άρθρο μου δημοσιεύθηκαν αρχές του 2013 στην "ΗΧΩ της Άντισσας" με  τίτλο ¨ Τα τριτοκοσμικά Τελώνια που μεταμορφώθηκαν στην κωμόπολη Άντισσα.¨   Αναρτώ  δε αυτό το άρθρο μου εδώ στο lapsarniotis, αφού πιστεύω ότι αυτό έχει τη σχετική αξία του ως ιστορικό δεδομένο που θα μπορούσε να ενδιαφέρει τούς Αντισσαίους, τους Σκαλοχωρίτες αλλά ακόμη και πολλούς άλλους.  
<< Τα τριτοκοσμικά Τελώνια που μεταμορφώθηκαν στην κωμόπολη Άντισσα.


του  Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη ( Ph.D.)
  • Προέδρου του Συνδέσμου Προβληματισμού & Παρέμβασης
για την Ανάπτυξη της Λέσβου «ΠΙΤΤΑΚΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ»,
  • τ. Διευθύνοντος Συμβούλου της Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων,
  • τ. Πρόεδρου του Πανελληνίου Συλλ. Μεταλλειολόγων Μηχανικών.

            Οι επέτειοι των όποιων γεγονότων πάντοτε χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για να γίνεται η αναμόχλευση της λήθης και η ανάπλαση εικόνων μνήμης να τον κάνει  να θυμάται συνήθως τα  ευχάριστα γεγονότα που  συνοδεύουν τη ζωή του. Οι επέτειοι γεννήσεως, αρραβώνων, γάμων κ.λπ. είναι οι συνηθέστερες. Η γέννηση, σημείο αναφοράς για τα άτομα είναι εξ ίσου  ιδιαίτερης σημασίας. και για τις κοινωνικές ομάδες, τις  ενότητες τους, έθνη και κράτη. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εθνικές επέτειοι που συνήθως για τα πρώην σκλαβωμένα κράτη εορτάζεται η ημέρα της απελευθέρωσης τους. Η 25η Μαρτίου είναι για τους Έλληνες τέτοια μέρα.  Αυτό το  βλέπουμε και σε διάφορους κοινωνικούς φορείς ( Σωματεία, Συλλόγους κ.λπ). Όπως λ.χ. έγινε προ τετραετίας  για το δικό μας Σύλλογο της Αθήνας. Πολλές φορές δε τα γενέθλια, εορτάζονται με σχετικές εκδηλώσεις, τελετές, παρελάσεις, δοξολογίες, ομιλίες, κ.λπ. Για την επέτειο των 85 γενεθλίων του χωριού μας με το όνομά ΑΝΤΙΣΣΑ εφέτος, γράφονται αυτές οι γραμμές  Γενέθλια, αφού  το 1928 μετονομάστηκε το χωριό μας, τότε Τελώνια σε Άντισσα, παίρνοντας ένα εκ των ιστορικών ονομάτων πόλεων της αρχαιότητας του νησιού μας, ένα από τη διάσημη πεντάπολη (Μυτιλήνη, Ερεσό, Μήθυμνα, Πύρα, Άντισσα). Αυτά που διαβάζετε στο κείμενό μου τούτο στηρίζονται κατά βάση στη σχετική αφήγηση, του αναμορφωτή του χωριού μας, αείμνηστου Γιάννη Βασ. Φωτιάδη προς εμένα,  τότε στη μακρινή δεκαετία του ’60, όταν ως φοιτητής έκανα μάθημα στο γιό του Βασίλη που ήταν τότε μαθητής Γυμνασίου. Τον θυμούμαι με μια σεμνότητα αλλά και έκδηλη ικανοποίηση στο πρόσωπό του να μου λέει για το πώς προέκυψε το ερέθισμα  για να σκεφθεί τη μετονομασία του χωριού μας .
«Όταν κείνα τα χρόνια βγήκα Πρόεδρος τότε μετά την Μικρασιατική καταστροφή πρωτοκατέβηκα στη Μυτιλήνη και πρωτοσυνάντησα τον τότε Νομάρχη και συστήθηκα - Γιάννης. Φωτιάδης ο Πρόεδρος των Τελωνίων - ,  είδα ένα αδιόρατο χαμόγελό στο πρόσωπό του και παράλληλα πνευματώδης άνθρωπος καθώς ήταν με πείραξε λέγοντας μου: «ακολουθείστε από πολλά κ. Πρόεδρε;» Δεν κατάλαβα αμέσως και αυτός βλέποντας την αμηχανία μου, συνεχίζει « Εννοώ, από πολλά τελώνια, κ. Φωτιάδη». Έτσι  θυμούμαι να  μου αφηγείται  σχετικά ο συγχωρεμένος μέντοράς μου Γιάννης Φωτιάδης, γέρος πια στα ΄70 του χρόνια αποτραβηγμένος στο σπίτι του στη Νέα Φιλαδέλφεια. « Αυτή η σκηνή και η κουβέντα του Νομάρχη καρφώθηκε στο μυαλό μου και όλο σκεφτόμουν το ότι θα έπρεπε να  αλλάξω το όνομά του χωριού μας» μου συνέχισε. « Ήξερα βέβαια ότι στην ευρύτερη περιοχή μας βρισκόταν η μία από τις πέντε πόλεις της αρχαίας πεντάπολης της Λέσβου, η Άντισσα που βρισκόταν τότε σε αφάνεια όπως εξ άλλου και άλλη μιά η Πύρα, που εξακολουθεί και ως σήμερα να είναι έτσι. Προσπαθούσα να βρω τον τρόπο που θα διεκδικούσα αυτό το όνομα, ώστε τα κακόηχα και από τη θρησκευτική παράδοσή μας .βδελυρά Τελώνια να τα μετονομάσω σε Άντισσα. Μη ξεχνάς ότι διάφοροι περιηγητές, αρχαιολόγοι Ευρωπαίοι (εκτός από ένα Γερμανό,  την Άντισσα την τοποθετούσαν άλλοι στην Παλιόχωρα στο Σίγρι, άλλοι στα Λάψαρνα και άλλοι αλλού. Συγκεχυμένα πράγματα δηλαδή. Λίγο πολύ στα δικά μας τα μέρη πάντως. Λέω λοιπόν να διεκδικούσα γιατί ήταν το Σκαλοχώρι που στην αγροτική του περιοχή βρισκόταν το Οβριόκαστρο και λεγότανε από αυτό το Γερμανό ότι αυτό ήταν η Αρχαία Άντισσα. Το ευτύχημα ήταν ότι ακόμη τότε δεν είχαν γίνει  ανασκαφές και δεν είχε βρεθεί κάτι με το όνομα Άντισσα. Μετά από κάποια  χρόνια ήρθε η Εγγλέζα αρχαιολόγος Lamb που έκανε τις ανασκαφές που αυτή ήθελε και βρήκε εκεί διάφορα αρχαία που ταυτοποίησαν λίγο – πολύ το Οβραιόκαστρο με την Αρχαία Άντισσα.  Ακόμα και νομίσματα  με την ένδειξη ΑΝΤΙΣ στην μια του πλευρά βρέθηκαν νομίζω στις  ανασκαφές αυτές. 
Εξ άλλου τότε υπήρχε και  η  κατάλληλη συγκυρία, αφού υπήρχε γενική διαταγή για την αλλαγή των άλλοτε Τούρκικων κ.άλ ονομάτων πόλεων, κωμοπόλεων, χωριών κ.λπ. πράγμα που το εκμεταλλεύτηκα αμέσως.
Έτσι πρώτα υπέβαλα σχετική αναφορά στο Νομάρχη Λέσβου αυτός  απήντησε διατάσσοντάς μας, ναι διατάσσοντάς μας - σαν να ήμασταν σε στρατό -,  να παρθεί ομόφωνη απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, για να προχωρήσει το θέμα.  
Πράγματι αμέσως συνήλθε το Κοινοτικό Συμβούλιο και πήραμε την απόφαση ομόφωνα,  την στείλαμε στο Νομάρχη  μαζί και με δικό μου συμπληρωματικό υπόμνημα περί των Ιστορικών στοιχείων που συνηγορούσαν υπέρ του αιτήματός μας.  
Τούτος με τη σειρά του το πέρασε από το σχετικό συμβούλιο και αποφασίσθηκε η μετονομασία, μειοψηφούντος του εφόρου αρχαιοτήτων ο οποίος αιτιολόγησε ότι δεν χρειαζόταν να γίνει αυτή.  
Όταν ήρθε το νέο της απόφασης της μετονομασίας, το τι έγινε στο χωριό δεν περιγράφεται. Ένας χαμός. Ο κόσμος βγήκε στο δρόμο. Οι καμπάνες χτυπούσαν αναστάσιμα και το βράδυ έγινε λαμπαδοφορία που όλο το χωριό φωτίστηκε από τους αυτοσχέδιους πυρσούς που κρατούσαν στα χέρια τους όλοι οι χωριανοί.
Βεβαίως αυτό το γεγονός που  έδωσε την οποιαδήποτε χαρά και ικανοποίηση στους ως τότε Τελωνιάτες, έδωσε  και κάποιου είδους ζήλεια, να μη πω  κάτι χειρότερο, αλλά οπωσδήποτε  αντιπαλότητα  από τους  Σκαλοχωρίτες. Εμάς τους Αντισσαίους δεν μας έλεγαν ποτέ έτσι, αλλά πάντα Τελιωνιάτες. Τέλος, πέρασαν τα χρόνια το θέμα πάλιωσε και εμείς κερδίσαμε το όνομα.» Έτσι θυμούμαι, μου τα αφηγήθηκε ο σεβαστός αυτός της ζωής και της πολιτικής, δάσκαλός μου.  
Για το πώς μας αποκαλούσαν οι Σκαλοχωρίτες για χρόνια, που  ακόμη και τώρα οι παλιοί το συνηθίζουν, Τελωνιάτες,  το έζησα  από μικρός όταν πήγαινα εκεί για να επισκεφθώ τον παππού μου Γιώργο Μουτάφη (τον επονομαζόμενο Βενιζέλο) από το Σκαλοχώρι. Οι απλοί, αλλά προβληματιζόμενοι Σκαλοχωρίτες ποτέ δεν συγχώρεσαν τους τότε προύχοντες του χωριού τους για το ότι δεν αντέδρασαν και δεν διεκδίκησαν το να πάρει το Σκαλοχώρι το όνομα Άντισσα αφού το Οβραιόκαστρο (Αρχαία Άντισσα)  βρίσκεται μέσα στη δική τους αγροτική περιφέρεια. Έχω ακούσει και μάλιστα λίγο πριν μόλις από ένα μήνα σε κουβέντα μας με καλούς φίλους μου Σκαλοχωρίτες στο Σύλλογό τους ότι ο τότε Πρόεδρος τους «πούλησε» την υπόθεση στο Φωτιάδη, όπως είχαν ακούσει από τους γέρους χωρίς όμως να μπορούν να προσδιορίσουν κάτι το συγκεκριμένο. Τούτο θα πρέπει να πω ότι  προ πολλών χρόνων, το έχει καταθέσει σε δημοσίευμα του ο πολυγραφότατος, ρέκτης, ενεργός πολίτης Σκαλοχωρίτης και καλός μου, ο φίλος Αντώνης Τενέδιος.   
Πάντως τον ενθυμούμαι τον Γιάν, Φωτιάδη να αναφέρεται με μια καυχησιά και ικανοποίηση πάντα  στο  γεγονός της μετονομασίας του χωριού μας και κάποια φορά του το παρατήρησα και του ζήτησα να μου εξηγήσει το γιατί. Αυτό που μου είπε ήταν « Τι τύχη θα μπορούσε να έχει ένα χωριό με ένα όνομα Τελώνια που κατά  δοξασίες που υπάρχουν, τελώνια είναι δαιμονικά όντα. Πιστεύω ότι τώρα με ένα τέτοιο ιστορικό όνομα, Άντισσα, το χωριό θα ζήσει. Με τα Τελώνια θα μπορούσε κάποτε να σβήσει Μοιραία κάποτε θα εξαφανιζόταν όπως εξαφανίστηκαν χωριά και χωριά στην περιοχή απ’ την αρχαιότητα, μεσαίωνα κ.λπ. Ενώ το όνομα Άντισσα που χάθηκε αφ’ ότου ο Λαβίνιος, ο Ρωμαίος στρατηγός την ισοπέδωσε καταστρέφοντάς την εκ θεμελίων το 168 π.Χ. θα αποτελούσε έρεισμα στήριξης της και διαιώνισής της αφού η Ιστορία της ως μία πόλη εκ της αρχαίας πεντάπολης, θα θεμελίωνε και θα ισχυροποιούσε την παρουσία της. Θα της έδιδε κύρος. και αυτό τα λέει όλα. »
Το φωτεινό μυαλό του Φωτιάδη προηγήθηκε 70 - 80 των συγχρόνων μας, που με τα σχέδια «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης» οι νεοΕλληνες ανά την Επικράτεια ξεσκόνισαν τις δέλτους της Ιστορίας, και  βρήκαν και έδωσαν στους δημιουργηθέντες σχετικούς  Δήμους ονόματα αρχαίων Δήμων ( ενδεικτικά π.χ. Δήμος Μεδεώνος στην Αιτωλοακαρνανία, Δήμος Μινώα  Πεδιάδος στην Κρήτη, Δήμος Σικυωνίων στην Πελοπόννησο  και πολλά, πολλά άλλα).  
Βέβαια η συνεχής μείωση του πληθυσμού της Άντισσας των 2732 (1961) στους 1549 (1981) και μόνο στους 1190 (2011) και αυτούς κατά μεγάλο ποσοστό γέρους, με τελείως ανεστραμμένη την ηλιακή πυραμίδα του δεν αφήνει πολλά περιθώρια  αισιοδοξίας. Όμως τα μεγάλα έργα τα οποία δρομολογούνται με κορυφαίο τον οδικό άξονα Καλλονής – Σιγρίου που βρίσκεται στο στάδιο του να «πέσει η πρώτη κασμαδιά» ή το Λιμάνι του Σιγρίου που ελπίζω να ενταχθεί κι αυτό στο ΕΣΠΑ ώστε να έχει γίνει ως τη λήξη του δηλ.. εντός πέντε ετών από τώρα, ελπίζω και πιστεύω ότι θα αναζωογονήσουν και το χωριό μας και έτσι θα μακροημερεύσει κατά την πεποίθηση και τα λόγια του μεγάλου Φωτιάδη.>>

Δρ.Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης .............26.09.2016  

Δεν υπάρχουν σχόλια: