Το μετερίζι αγωνιστή της μάχης του Κλαπάδου

 EMΠPOΣ

Αιολίας Λόγος

Αρθρο μου :Το μετερίζι αγωνιστή της μάχης του Κλαπάδου

Τρίτη 08 Νοεμβρίου 2016 | Τάκης Χαρ. Ιορδάνης

«Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά…», λέει ο ποιητής υμνώντας τη Λευτεριά. Το αίμα της θυσίας των ηρώων μας πότισε τα χώματα της πατρίδας καθαγιάζοντάς τα, μαζί με τα σε κάθε γωνιά της «σπαρμένα» κόκαλά τους. Τούτο ενέπνευσε το μεγάλο ΔιονύσιοΣολωμό, ο οποίος απαράμιλλα ύμνησε το μεγαλύτερο αγαθό ανθρώπου, κοινωνίας, έθνους, την Ελευθερία.
Το νησί μας ασφαλώς δεν θα μπορούσε να υπολείπεται θυσίες και πατριωτισμό, παρουσιάζοντας σχετικό έλλειμμα. Εμβληματικός τόπος θυσίας στη Λέσβο είναι τα υψώματα του Αγίου Ιγνατίου, όπου οι γενναίοι έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα, στη θρυλική μάχη του Κλαπάδου στις 8 του Δεκέμβρη 1912. Σ’ αυτήν συμμετείχαν και Λέσβιοι εθελοντές, «Λεσβιακή Φάλαγγα», αλλά και απλοί πολίτες συμβάλλοντας καθοριστικά στη νίκη. Ύστερα από πολύωρη μάχη και την απ’ την Οξιά Πέτρα κυκλοτερή κίνηση του στρατού μας, δόθηκε το τελικό κτύπημα στους ταμπουρωμένους στον Κλαπάδο Τούρκους, καταγάγοντας την επί γενεές πολυπόθητη νίκη, που ελευθέρωσε τα σκλαβωμένα ακόμα τμήματα του νησιού (κεντρικό, βόρειο, δυτικό), δηλ. επιτέλους ολόκληρη τη Λέσβο.
Κατ’ αυτήν έπεσαν 20 ήρωές μας -19 στρατιωτικοί κι ένας καλόγερος απ’ τον Άγιο Ιγνάτιο- (οι Τούρκοι έχασαν 200) και έτσι ήρθε «στο νησί μας η Ελλάδα», όπως αναφέρει ο μεγάλος Μυριβήλης. Μαζί της η πολυπόθητη λευτεριά, της οποίας σήμερα απολαμβάνουμε τα ανεκτίμητα και αναρίθμητα αγαθά. Τούτοι οι ήρωες έχουν τιμηθεί όπως τους αξίζει, έστω και με καθυστέρηση τριών γενεών, στο από τους εφέδρους Λέσβου μνημείο προς τιμή τους στο Τυραννίδι προ 20-25 χρόνια. Πρόδρομοι της θυσίας αυτών των γενναίων υπήρξαν αναρίθμητοι στη Λέσβο στα 450 χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς και κόκαλα πολλών Λεσβίων είναι σπαρμένα σ’ όλο το νησί.
Πέραν των στο Τυραννίδι 20 αναγραφομένων ηρώων, πρέπει να θυμόμαστε πως άλλοι 95 Έλληνες Λέσβιοι (κατά την έρευνα του μαθηματικού - ιστοριοδίφη Αρ. Κυριαζή), άοπλοι ή ένοπλοι, έπεσαν είτε στη μάχη του Κλαπάδου είτε σε άλλες μάχες στη Λέσβο μεταξύ αποσπασμάτων Τούρκων στρατιωτών και ανταρτών εναντίον Ελλήνων ανταρτών. Τούτοι θυσιάστηκαν λίγο πριν από την αυγή της λευτεριάς, στο πιο βαθύ σκοτάδι της σκλαβιά μας, την αποφράδα περίοδο από 8 Νοεμβρίου έως 8 Δεκεμβρίου 1912, που οι παππούδες μας της έδωσαν το απεχθές όνομα «Τα Φόβια».
Χωρίς να μπορώ να εξηγήσω το γιατί, θεωρούσα ότι ένας εκ των ηρώων των στο Τυραννίδι ήταν και ο αναφερόμενος στη μαρμάρινη πλάκα που υπάρχει στην περιοχή της Οξιάς Πέτρας και γράφει:

«ΤΟ ΜΕΤΕΡΙΖΙ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ

ΓΙΑΤΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΙΣΑ

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΛΑΠΑΔΟΥ

4-12-1908»

Θεωρούσα ακόμη ότι εκεί είχαν ενταφιασθεί τα κόκαλά του. Όμως, στο μνημείο στο Τυραννίδι όνομα Καραμάνος δεν υπάρχει. Ερέθισμα για να ψάξω σχετικά μού έδωσε η παρατηρητικότητά μου προ πολλών πολλών χρόνων, όταν εντόπισα την ύπαρξη της πλάκας. Γράφω τέλος τώρα ότι βρήκα, ~20 χρόνια μετά, αφότου αντέγραψα τα σ’ αυτήν χαραγμένα.
Πίσω στο χρόνο. Κατεβαίνοντας με το λεωφορείο, στα υψώματα της Φίλιας ως κατηφορίζεις προς Καλλονή, καθώς το λεωφορείο τότε ακόμα προχωρούσε με ρυθμό χελώνας, παρατηρούσα απροσδιόριστα το τοπίο. Στα ριζά της Οξιάς Πέτρας πιο κάτω, ξεχωρίζει μια συστάδα πεύκων και ακολουθεί ένας όχτος ριζιμιών ηφαιστειακών όγκων. Εκεί στο πρανές παρατήρησα τυχαία ένα λευκό αντικείμενο. Το χρώμα του, αταίριαστο μ’ αυτό των σταχτιών, ηφαιστειακών γύρω βράχων, μου δημιούργησε απορία. Τούτη έλυσα κατά το ’90, όταν μια φορά επίτηδες σταμάτησα να δω περί τίνος επρόκειτο.
Ήταν μια παραλληλόγραμμη μαρμάρινη άσπρη πλάκα, στερεωμένη σε βράχο, με χαραγμένα τα προαναφερθέντα. Δύο σημεία της μου προξένησαν ενδιαφέρον. Πρώτο, η μάχη του Κλαπάδου αναγράφεται ότι έγινε τέσσερα χρόνια προ της πραγματικής χρονολογίας της. Δεύτερο, η λέξη «μετερίζι». Γνωρίζουμε αυτή απ’ το ηρωικό 1821 και ως ντάπια, ταμπούρι, όπου οι μαχητές ταμπουρώνονταν πίσω από πέτρες ή αυτοσχέδιες οχυρώσεις και σκόπευαν κατά των σε οπτική επαφή Τούρκων (όντας τα όπλα πρωτόγονα).
Έναν αιώνα μετά, με την τρομακτική εξέλιξη των όπλων, τι είδους ταμπούρι θα μπορούσε να είναι το αναφερόμενο «μετερίζι», μια θέση τελείως ακάλυπτη, χιλιόμετρα απ’ την καρδιά της μάχης, πίσω απ’ τα βουνά, χωρίς οπτική επαφή, όταν τα όπλα των μαζί με τον Καραμάνο εθελοντών -ως αναφέρεται πιο κάτω- ήταν γκράδες;
Στο άρθρο «Τα “Φόβια” του 1912 στο Λεκανοπέδιο της Καλλονής» του φίλου Αριστείδη Στυλ. Κυριαζή, μεταξύ των πολλών άλλων μαρτυριών για την τραγική αυτήν περίοδο, όπου οι κάτοικοι της μισής Λέσβου (κεντρικής, βόρειας, δυτικής) τράβηξαν τα πάνδεινα απ’ τους Τούρκους, παραθέτει και τη μαρτυρία ενός Γεωργίου Καραμάνου ως ακολουθεί:
«Ο Γεώργιος Καραμάνος γράφει στα “Αιολικά Γράμματα” (τόμος Γ' , 1973, σ. 469) στις 3-12-1912, φοιτητής τότε της Ιατρικής, ότι συστράτευσε στη Βρίσα ομάδα 10 εθελοντών χωριανών του και ξεκίνησαν με κυνηγετικά ρούχα και γκράδες, κρυφά από τους γονείς τους, για να πολεμήσουν στον Κλαπάδο. Το βράδυ έφθασαν στην Καλλονή, εντάχθηκαν σε σώμα ανταρτών, κοιμήθηκαν στο σχολείο όπου συνάντησαν τους γνωστούς τους εθελοντές Μίλτο Κουντουρά, Χρύσανθο Μολίνο και το γιατρό Μανώλα. Το επόμενο πρωί και πριν ανατεθεί στην ενδεκαμελή ομάδα να φυλάξει στη γραμμή Σκουτάρου-Πέτρας την έξοδο των Τούρκων από τον Κλαπάδο, επιχείρησαν μια διερευνητική βόλτα και όπως γράφει βρέθηκαν “Σ’ ένα μικρό χωριουδάκι δίπλα στην Καλλονή βορεινά, στα Σουμούρια, καθαρότατα Τουρκικό…”».
Βάσει αυτών, χρήζουν απαντήσεως τα εξής ερωτήματα: α) Ποιος έβαλε τη μαρμάρινη αυτή πλάκα και πότε; β) Γιατί ως ημερομηνία της μάχης του Κλαπάδου έχει 4-12-1908 αντί 8-12-1912; γ) Ο αναγραφόμενος σ’ αυτήν και ο του κειμένου στα «Φόβια» είναι το ίδιο πρόσωπο; δ) Αν ναι, αναγράφεται ως γιατρός με τη μετέπειτα ιδιότητά του (αφού τότε ήταν φοιτητής); Τέλος, ε) τι σόι μετερίζι ήταν τούτο γι’ αυτόν;
Γράφοντας τούτα, προς Θεού, δεν θα ήθελα ποτέ να χαρακτηριστώ από οποιονδήποτε «εικονοκλάστης». Θέλω να συμβάλλω ώστε η Ιστορία να αναφέρεται στο αναλυθέν θέμα με κρυστάλλινη διαφάνεια.