Η 17η Νοέμβρη 1973, και ο Πρύτανης του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Κωνσταντίνος Κονοφάγος. Αιολίας λόγος/ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ , ΣαββατοΚύριακο 29 Νοεμβρίου 2025

 σελ. 11                       ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ                              ΣαββατοΚύριακο 29 Νοεμβρίου 2025

Αιολίας λόγος

Η 17^η Νοέμβρη 1973, και ο Πρύτανης του Μετσόβιου  Πολυτεχνείου,  Κωνσταντίνος  Κονοφάγος.

Του Δρος Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη (Ph.D.)

Ειμαρμένη, τύχη, κισμέτ ονομάζουν  κάποιοι το καλό ή και το κακό συναπάντημα με κάποιο άνθρωπο, κάποιο γεγονός, κάποια ιστορία. Δεν τα πιστεύω αυτά, γιατί θεωρώ ότι με τον ορθό λόγο, τη βούληση,  και τη σχετική στόχευση με επιμονή, υπομονή και πίστη στο σκοπούμενο, ο άνθρωπος καταφέρνει ό,τι  σκέπτεται και επιδιώκει.

Στη ζωή μου συναπάντησα ανθρώπους που μου πρόσφεραν ο καθένας ανάλογα της δυνατότητας του τέτοια και τόσα τα οποία  εισπράττοντας τα, κατάφερα να πορευθώ στο διάβα της, με βήματα αταλάντευτα. Βήματα ασφαλώς ευεργετικά για τον εαυτό μου, την οικογένεια μου αλλά και στο μέτρο που μου ανήκει και την κοινωνία. 

 Ένας απ’ αυτούς, υπήρξε ο Κωνσταντίνος Κονοφάγος, ο Πρύτανης του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μετέπειτα Βουλευτής αλλά και Υπουργός. Τον άνθρωπο αυτό  είχα  καθηγητή μου στο Μετσόβιο. Ως καθηγητής  υπήρξε εξ αντικειμένου, απ’τους καλύτερους αν όχι ο καλύτερος του Ιδρύματος, πράγμα που αναγνωριζόταν απ’όλους τους φοιτητές αλλά και τους συναδέλφους του. Τούτο απεδείχθη όταν εξελέγη Πρύτανης, όπου επί τριάντα εκλεκτόρων καθηγητών, έλαβε την ψήφο των εικοσιεννιά.

Αυτές τις μέρες  της επετείου του Πολυτεχνείου, πλείστα όσα γράφτηκαν αλλά και αναφέρθηκαν στα ερτζιανά και στις τηλεοράσεις για τα συνταρακτικά, θλιβερά αλλά και άκρως ηρωικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 17 Νοεμβρίου 1973. Πολλά ελέχθησαν και ακούστηκαν για τους πρωταγωνιστές των τραγικών γεγονότων, τους φοιτητές που με το επαναστατικό τους σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» τράνταξαν συθέμελα το επταετές δικτατορικό οικοδόμημα, γεγονός που υπήρξε το πρελούδιο  της πτώσεως της Χούντας. Ασφαλώς δεν έλειψαν και οι θλιβερές σκιαγραφήσεις των οργάνων της Χούντας, που τη βραδιά εκείνη αιματοκύλισαν το Πολυτεχνείο κι όλη τη γύρω περιοχή.

Οι φοιτητές που υπήρξαν οι επί σκηνής πρωταγωνιστές, είχαν  κατά τα τραγικά αυτά  γεγονότα προστάτης τους,  κάποιον αφανή ήρωα. Τον τότε Πρύτανη του Πολυτεχνείου Κωνσταντίνο Κονοφάγο του οποίου η αντρίκια, αδιαπραγμάτευτη και άκρως γενναία  στάση, προστάτευσε τους φοιτητές του  κι όλους όσους είχαν κλειστεί  στο Ίδρυμα, απ’το να γίνουν τα εξιλαστήρια θύματα της οργής των δικτατόρων. Οι δικτάτορες επί ημέρες, του είχαν ασκήσει αφόρητες πιέσεις να ζητήσει τη συνδρομή των δυνάμεων ασφαλείας για να εκκενωθεί το Μετσόβιο. Εκείνος δεν ενέδωσε. Αντιστάθηκε. Προκειμένου δε να μη σκεφθούν οι δικτάτορες να παραβιάσουν την κεντρική σιδερένια πύλη, πίσω ακριβώς απ’τα  κάγκελα της, είχε παρκάρει επί τούτου την Πρυτανική Mercedes. Δεν ορρώδησαν οι δικτάτορες ούτε και προ αυτής της συμβολικής ενέργειας του Πρυτάνεως και όταν το τανκ έριξε την πύλη εισβάλοντας στο Πολυτεχνείο, συνέθλιψαν τη Mercedes. Τα κατασταλτικά μέτρα που στη συνέχεια πήραν οι δικτάτορες, περιλάμβαναν  τη σύλληψη αλλά και  φυλάκιση του ήρωα  αυτού, Καθηγητή/Πρυτάνεως. Γι’ αυτόν το γενναίο ακαδημαϊκό δάσκαλο  η προβολή της συμβολής του απ’τα ΜΜΕ   υπήρξε όπως τα προηγούμενα χρόνια φειδωλή, υποτονική. Δεν δόθηκε στην ελληνική κοινωνία η απαιτούμενη πληροφόρηση για το μέγεθος της προσφοράς του.

Μετά την μεταπολίτευση, τιμώντας την όλη στάση και προσφορά του στα τραγικά γεγονότα της 17^ης του Νοέμβρη, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής του πρότεινε εκλόγιμη θέση στους Βουλευτές Επικρατείας. Εκείνος όμως προτίμησε να εκτεθεί στην γενέτειρά του Πρέβεζα, όπου οι συμπατριώτες του τιμώντας τον, τον εξέλεξαν πρώτο Βουλευτή. Μετά ο Πρωθυπουργός τον τίμησε,  ως Υπουργό  Βιομηχανίας.         

Μόλις τελείωνα τη στρατιωτική μου θητεία, το ΙΚΥ είχε προκηρύξει διαγωνισμό για σπουδές Μηχανικών στην αλλοδαπή  προς απόκτηση διδακτορικού, κατά τον οποίο υπήρξα  επιτυχών. Για να στείλω αίτηση σε διάφορα Πανεπιστήμια της Αγγλίας μεταξύ άλλων παραστατικών χρειαζόμουν και συστατική επιστολή. Επέλεξα  αυτόν τον καθηγητή μου στο Ε.Μ.Πολυτεχνείο, άνθρωπο με Α, και του μίλησα σχετικά. Εκείνος ανταποκρινόμενος, ετοίμασε την καλύτερη που θα μπορούσε να μου γράψει. Αυτή, που όπως μου έλεγε μετά στο Bath University ο  Κοσμήτορας και καθηγητής μου R.Tottle, συνετέλεσε στο να γίνω αποδεκτός στη σχολή  του. Στη συνέχεια ο Καθηγητής Κονοφάγος, παρ’ όλο ότι έγινε  πια Πρύτανης, τίμησε την υποχρέωση που είχε αναλάβει έναντι του ΙΚΥ, να παρακολουθεί την πρόοδό μου και να εγκρίνει τα τριμηνιαία μου ρεπόρτα προόδου, ώστε οι του ΙΚΥ αρμόδιοι να συνεχίζουν να στέλνουν την υποτροφία μου.  

Πιο πάνω ανέφερα το «ήρωας»,  για τον εξηντάχρονο τότε (17/11/1973) Πρύτανη Κ.Κονοφάγο. Το επίθετο αυτό δεν είναι στιγμιαίο (κατά το χαρακτηρισμό του εγκλήματος των Χουντικών) υπήρξε  στάση ζωής εις τον υπέρτατο βαθμό που τον ακολουθούσε  απ’τα 28 του χρόνια. Από τότε που νεαρός Μεταλλουργός Μηχανικός δούλευε στο Λαύριο στην «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου» η οποία παρήγαγε μόλυβδο. Εκεί καταξιώθηκε ως Μηχανικός και Επιστήμονας. Η επιστημοσύνη του, οδήγησε  στην ανακάλυψη του ότι εργάτες που δούλευαν κοντά στα καμίνια πέθαιναν, νέοι σχετικά. Τούτο κατά τις σχετικές παρατηρήσεις και ανάλυση  του, εξ αιτίας επικινδύνων  αερίων  ρύπων. Τότε σχεδίασε ένα κτίριο φίλτρο για την κατακράτηση των επικίνδυνων ρύπων, που δια  σειράς σωληνώσεων και σηράγγων, οι ρύποι δια μέσου πάνινων φίλτρων κατακρατούταν. Μεταξύ αυτών και αρσενικό, που ήταν η αιτία των θανάτων. Τούτη  η ανακάλυψη  έσωσε πολλούς εργαζομένους και στα μάτια  των Λαυριωτών ο Μηχανικός Κονοφάγος ανέβηκε πολύ, λαμβάνοντας  ιδιαίτερη αίγλη. Αυτό όμως που έκανε το νεαρό τούτο Μηχανικό να γίνει ο ευεργέτης τους, ήταν η ηρωική του δράση κατά τη Γερμανοκατοχή. Όταν οι Χιτλερικοί υποδούλωσαν την Ελλάδα, όπως επέταξαν όλες τις παραγωγικές μονάδες της, το ίδιο έκαναν και μ’αυτό το εργοστάσιο. Ο παραγόμενος μόλυβδος, ήταν νευραλγικής σημασίας υλικό για τις πολεμικές τους ανάγκες. Τότε οι 5.000 κάτοικοι του Λαυρίου άρχισαν να υφίστανται κι αυτοί τα δεινά της πείνας. Ο Μηχανικός Κονοφάγος έβαλε το μυαλό του, την επιστημοσύνη του, διακινδυνεύοντας ασφαλώς τη ζωή  του την ίδια και εφηύρε  μέθοδο παραγωγής αργύρου. Το ως τότε αδιανόητο της παραγωγής αργύρου στο Λαύριο, έγινε κατορθωτό με την «μέθοδό Κονοφάγου» (έκτοτε φέρει το όνομα του). Κατ’αυτή  απ’τις σκουριές της καμινίας, τις απ’την παραγωγή του μολύβδου που απορρίπτονταν ως άχρηστο υλικό, αναμειγνύοντας κάποια ποσότητα της, με άμεσα διαθέσιμα  υλικά, συγκεκριμένα, λιγνίτη, σόδα και αλάτι  θαλάσσης σε σχετικές αναλογίες  εντός μεταλλουργικής καμίνου, επιτύγχανε να απολαμβάνει τα στην σκουριά ίχνη του αργύρου, δημιουργώντας  πλάκες του, καθαρότητας 98,5%. Τούτο, σε καθημερινή εφαρμογή της, τις μεσονύχτιες ώρες μαζί με δυό, τρεις  έμπιστους  του, κάτω απ’τη «μύτη των Γερμανών». Είναι πρόδηλο, ότι αν τους ανακάλυπταν, τους περίμενε το εκτελεστικό απόσπασμα. Τις πλάκες αργύρου, πήγαινε στον Ερυθρό Σταυρό που έδρα του είχε, την Πρεσβεία της ουδέτερης Ελβετίας, ο αντιστασιακός Γάλλος Γενικός Διευθυντής. Εκεί τις αγόραζε κάποιος χρυσοχόος και τα χρήματα ερχόνταν στο Λαύριο, όπου διατίθενταν για αγορά ψωμιού και άλλων πρώτης ανάγκης τροφίμων. Η ευεργετική αυτή διαδικασία, αποτέλεσε το σωσίβιο ζωής των Λαυριωτών.

Περαίνων, λέγω ότι αν για μένα ο αείμνηστος,  μεγάλος αυτός Επιστήμονας και ανυπέρβλητος  Ανθρωπιστής μου έδωσε το κλειδί για το «ευ ζην» μου, για τους 5.000 Λαυριώτες έδωσε εκείνο το  για το ζην τους, δηλαδή την ίδια τους τη ζωή

Στο Υou Τube η βιβλιοπαρουσίαση του "ΨΑΡΟΣ ΡΑΧΤΗΣ,Το μονοπάτι μιας ψυχής..."

 

"ΨΑΡΟΣ ΡΑΧΤΗΣ,το μονοπάτι μιας ψυχής..." Τάκη Ιορδάνη, εκδόσ. ΑΩ Παρουσίαση στην Ε.Ε.Λ., 15 Απριλίου 2024

Ευχαριστίες στον σκηνοθέτη Δημήτρη Μπουρνού που είχε την καλοσύνη να αναρτήσει στο Υou Τube την βιβλιοπαρουσίαση του προσφάτως λαβόντος ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ  από την Εταιρία Ελληνων Λογοτεχνών μυθιστορήματός μου  "ΨΑΡΟΣ ΡΑΧΤΗΣ,το μονοπάτι μιας ψυχής..." την οποία εκείνος είχε βιντεοσκοπήσει.

Το σχετικό link είναι το https://www.youtube.com/watch?v=Gx_c7HLMxrc.

Ακόμη,  τούτο το βρίσκετε στο Google στο " Τακης Ιορδανης "

Η Ιστορία γύρω απ’ την Ύδρευση της Άντισσας. Άρθρο μου στην "Αιολίας λόγος" /ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ

 

σελ. 11               ΔΗΜΟΚΤΑΤΗΣ                    Σαββατοκύριακο 15 Νοεμβρίου 2025

Αιολίας λόγος

Η Ιστορία γύρω απ’ την Ύδρευση της Άντισσας

Του Δρος Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη (Ph.D.)

Η υδροφορία, σ’ευρεία  έκταση,  γύρω απ’ την Άντισσα είναι μηδενική. Τούτο γιατί τα πετρώματα της περιοχής και μάλιστα σε μεγάλο βάθος είναι ηφαιστειακά. Είναι αυτά, τα εκ των ηφαιστειακών  εκρήξεων προ 20 εκατομμυρίων ετών, αυτών που  δημιούργησαν το απολιθωμένο δάσος.                                                                      Έτσι το χωριό μου, επί πολλές δεκαετίες μαστιζόταν από την έλλειψη νερού.  Θυμούμαι στα παιδικά μου χρόνια το νερό να είναι ένα υπερπολύτιμο αγαθό για όλους τους Αντισσαίους. Για την εξασφάλιση μιας κάποιας ποσότητας νερού η “μάχη” ήταν καθημερινή και αδιάλειπτη  στην «ουρνιά», στις σε περιορισμένο αριθμό βρύσες, διάσπαρτες  σ’όλο το χωριό. Η Κάτω Βρύση, το Φ’σιδ, του Βροντή, του Καζανέ στην πλατεία, του Πέρα, του Παϊπάϊ  κ.άλ. Σ’αυτές, μαύρη νύχτα στοιχίζονταν η μια πίσω απ’την άλλη νοικοκυρές,  παιδιά, κοπέλες κ.άλ. κρατώντας μια στάμνα, ένα τενεκέ, ένα κουβά για να αποκτήσουν  το «ύδωρ αυτών το επιούσιον».  Μια σχετική γραπτή αναφορά υπάρχει στο βιβλίο «ΑΝΤΙΣΣΙΩΤΙΚΑ»  του Περικλή Χατζημιχαλάκη, άνθρωπο που  είχε βιώσει  τα σχετικά γεγονότα, και γράφοντας, για τον καζανέ  στην πλατεία, σημειώνει ότι  ήταν η μοναδική βρύση του χωριού(;).  Στο λήμμα «ουρνιά», μεταξύ άλλων, γράφει: «…Αποτέλεσμα, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, μικροί, μεγάλοι να περιμένουν στη σειρά,(ουρνιά) για να γεμίσουν τη στάμνα τους. Εκεί να δεις τενεκέδες,  στάμνες, κουμάρια, καβγάδες, κατάρες, φωνές, λιποθυμίες. Εκεί να δεις τενεκέδες και στάμνες να εκσφενδονίζονται, ο ένας να σπρώχνει τον άλλο. Σωστή κόλαση. Προ αυτής της κατάστασης επενέβαινε η Αστυνομία …». Πάντως η βρύση αυτή υπήρξε ζωτικής σημασίας για το χωριό, όπως δείχνει η υπάρχουσα πάνω σ’αυτή μαρμάρινη πλάκα, όπου γράφεται: «ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟΝ ΚΡΕΟΚΟΠΟΥ, Κατεσκευάσθη εν έτει 1928 Ιούλιον, ΔΑΠΑΝΑΙΣ 1)των κατοίκων Κοινότητας Τελωνίων, 2) του Συλλόγου των εν Αμερική Τελωνιατών “η Άντισσα”».                                                                                                           .   Τα πιο πάνω αφορούν περίοδο προ αιώνος, ως και τα χρόνια του ’50.   Δραματικές γενικά ήταν οι καταστάσεις όλων των κατοίκων  από κάθε άποψη για το νερό, ειδικότερα στο θέμα της ατομικής υγιεινής. Ουσιαστικά το μόνο που  κάλυπτε αυτό τότε, ήταν οι ανάγκες   πόσης,  μαγειρέματος και λάτρας.

Το νερό στις βρύσες αυτές προερχόταν απ’την πηγή στον Κουρούκλο, στη θέση του παλιού μοναστηριού του Κρεωκόπου. Το νερό, με σωλήνες παντός είδους, ποιότητας  και διαμέτρου  και με πολλά εμπόδια έφτανε με  φυσική ροή στην κεντρική δεξαμενή πάνω απ’το χωριό, στο δάσος. Βέβαια σε ποσότητα ήταν  λίγο για να καλύψει τις ανάγκες μιας κωμόπολης 3.000 τόσων κατοίκων(1951).  Έτσι, η Κοινότητα πάντα επιζητούσε τη λύση  του οξέως  αυτού  προβλήματος.            

 Περί τα τέλη της δεκαετίας του 50 όταν πρόεδρος της Κοινότητας ήταν ο Δούκας Χατζηγεωργίου με  την μεταφορά νερού απ’την Ποταμιά (πηγή προς τα Χίδηρα) και τη δημιουργία του απαιτουμένου δικτύου σ’όλο το χωριό άρχισε να υδρεύεται  πια κάθε σπίτι με δική του βρύση. Κατ’ αυτό τον τρόπο  εξέλειπε η «ουρνιά»  και άρχισε πια να  εξευρωπαΐζεται το θέμα “ύδρευση” στην Άντισσα. Από τότε, για μια περίπου 25ετία οι σχετικές ανάγκες των Αντισσαίων  καλύπτονταν μερικώς απ’το νερό της Ποταμιάς με πλείστα όσα  προβλήματα, αφού η  υδροδότηση γινόταν για κάποιες μέρες ή κάποιες ώρες της ημέρας. Η αποθήκευση νερού σε βαρέλια στην ταράτσα άμβλυνε κάπως το σχετικό πρόβλημα.  .                                                                                                        Όταν Πρόεδρος της Κοινότητας ήταν ο Κώστας Τσαβδάρης, το 1977, χρονιά που είχε ελάχιστες βροχές, το χωριό υπέφερε από έλλειψη νερού. Στις εκεί, με την οικογένειά μου καλοκαιρινές μας διακοπές, βιώσαμε κι εμείς από πρώτο χέρι τα προβλήματα της έλλειψης νερού.  Τότε συζητώντας το πρόβλημα  με τον Πρόεδρο, μου λέει: «Ως Μεταλλειολόγος Μηχανικός, συναφούς κλάδου σκέφτομαι, μάλιστα με ντοκτορά και γνωριμίες στην Αθήνα,  κάνε κουμάντο και λύσε το πρόβλημα που βασανίζει όλους μας, αλλά πιο πολύ εμένα σαν Πρόεδρο, αφού η δικαιολογημένη γρίνια του κόσμου με ταλαιπωρεί από το ’74 που εκλέχτηκα». Και αστειευόμενος, συμπλήρωσε «έτσι θα ξεπληρώσεις το ότι έκανα τον κηδεμόνα σου όταν το χρειαζόσουν τότε, στο Γυμνάσιο στη Μυτιλήνη».    Γυρίζοντας στην  Αθήνα, αμέσως επισκέφτηκα το ΙΓΜΕ.  Στο τμήμα της Υδρογεωλογίας του Ινστιτούτου,  διευθυντής ήταν ο Γεώργιος  Καλέργης (μετέπειτα καθηγητής της αντιστοίχου έδρας στο Πανεπιστήμιο Πατρών), που όταν ήμουν φοιτητής στο Πολυτεχνείο ήταν επιμελητής στην έδρα της Γεωλογίας/Υδρογεωλογίας, του καθηγητή Γιάννη Παπασταματίου. Μεταξύ μας υπήρχε αλληλοεκτίμηση  κι έτσι όταν ύστερα από χρόνια  ξανασυναντηθήκαμε στο γραφείο του,  έκανε ότι περνούσε απ’το χέρι του για να βρεθεί λύση στο πρόβλημά μας. Σε άμεση σύσκεψη με υφισταμένους του, παρουσία μου, έγινε η μελέτη γραφείου όπου είχαν απλωθεί οι κάθε λογής χάρτες της περιοχής Αντίσσης  (Τοπογραφικοί, Γεωλογικοί, Υδρογεωλογικοί). Τελικά τους ερώτησα, μήπως μπορεί να βρεθεί νερό με γεωτρήσεις πάνω στο πλάτωμα, στη Σκαμιούδα. Η απάντηση ήταν ότι το πάχος των εκεί ηφαιστειακών πετρωμάτων, που σαν τέτοια δεν είναι υδροπερατά, είναι πολύ μεγάλο,  δεν έχει προσδιοριστεί πόσο και έτσι δεν ξέρουμε που θα συναντήσουμε υδροπερατά πετρώματα ώστε να έχουμε την ελπίδα να πέσουμε με γεώτρηση, πάνω σε νερό. Έτσι αποκλείστηκε σχεδόν όλη η περιοχή γύρω απ’ το χωριό και κατέληξε η κουβέντα ότι η μόνη ελπίδα να βρούμε νερό είναι μέσα στα αλούβια (προσχώσεις στα πεδινά) στα Άπαστρα και στον Κάμπο όπου στραγγίζουν μεγάλες ποσότητες βρόχινου νερού από αντίστοιχα μεγάλες υδρογεωλογικές  λεκάνες με εκτεταμένο μήκος υδροκρίτη. Χωρίς καθυστέρηση, ο Γ.Καλέργης έστειλε στην Άντισσα τον καλλίτερο υδρογεωλόγο του ΙΓΜΕ, τον Αντ.Σφέτσο ο οποίος βοηθούμενος από νεαρό μέλος του Κοινοτικού Συμβουλίου, (αν πληροφορήθηκα σωστά, τον Μάκη Πασσαδέλλη) πραγματοποίησε την απαιτούμενη μελέτη υπαίθρου σε μια ευρεία έκταση γύρω απ’ το χωριό μας. Το πόρισμα της εργασίας αυτής κατέληξε ότι η λύση για την ύδρευση της Άντισσας, μονοσήμαντα είναι  αυτή, απ’ Τ’Φλού τη βρύση στον Κάμπο. Η μελέτη εστάλη υπηρεσιακώς απ’το  ΙΓΜΕ στην Κοινότητα. Βάσει αυτής ο Πρόεδρος Τσαβδάρης κατάφερε να εξασφαλίσει την απαιτούμενη χρηματοδότηση προς πραγματοποίηση του κεφαλαιώδους αυτού έργου. Ως προς τη λύση «Τ’ Φλου»  έχουν καταγραφεί από τον Πάνο Φραγκέλλη στο βιβλίο του «Η ΑΝΤΙΣΣΑ», τα: «Στην περίοδο της προεδρικής του θητείας (Κωστ. Τσαβδάρη) έγιναν σοβαρά κοινοτικά  έργα, όπως η ύδρευση  του χωριού απ΄την πηγή Φλου στον Κάμπο, έργο δαπανηρό και μεγαλόπνοο, το οποίο επρόκειτο να δώσει λύση στο χρόνιο πρόβλημα της λειψυδρίας της Αντίσσης, που όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει και  να το εγκαινιάσει ως Πρόεδρος…» και συνεχίζοντας για τα της προεδρίας της Δέσποινας Αμπατζή, γράφει «Ολοκλήρωσε και εγκαινίασε το έργο ύδρευσης της Αντίσσης απ’ την πηγή του Φλου, που είχε αρχίσει επί προεδρίας  Κ.Τσαβδάρη, με τη δημιουργία αντλιοστασίου και τη μεταφορά του νερού απ’ τις πηγές στις υπάρχουσες δεξαμενές, σύμφωνα με πληροφόρησή μας απ’την ίδια.»

 Τέλος, λόγω έντονων και συνεχών τεχνικών προβλημάτων στη σωλήνωση «Τ’Φλου –χωριό»,  αναζητήθηκε εναλλακτική λύση. Έτσι αρχές της δεκαετίας του ’90 επί προεδρίας Κώστ. Κορδώνη πραγματοποιείται επιτυχής γεώτρηση στην Περιβολή. Έτσι  το από εκεί νερό σε συνδυασμό με αυτό «Τ’ Φλού»  δίνουν πια οριστική λύση στο θέμα “νερό” του χωριού.  

Λειψυδρία, η «Αχίλλειος πτέρνα» της οικονομίας του νησιού μας; Άρθρο μου στην "Αιολίας λόγος" /Δημοκρατης

σελ. 6                    ΔHMOKPATHΣ                         Σαββατοκύριακο 1 Νοεμβρίου 2025

Αιολίας λόγος

Λειψυδρία, η «Αχίλλειος πτέρνα» της οικονομίας του νησιού μας;

Του Δρος Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη (Ph.D.)

Όταν τα μετεωρολογικά φαινόμενα εδώ και  χρόνια έχουν συνεχώς μειούμενη  παρουσία  στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα σύννεφα, οι βροχές, οι ομίχλες, τα  χιόνια μειώνονται ανά χρόνο, τα πράγματα  στα νησιά του Αιγαίου είναι ακόμη χειρότερα. Λαμβάνεται υπ’όψη ότι τα φαινόμενα αυτά, στη χώρα μας εκδηλώνονται συνήθως από δυτικά προς  ανατολικά, δηλαδή απ’το Ιόνιο προς εμάς. Στην πορεία αυτή των βροχοφόρων νεφών παρεμβάλλεται εμπόδιο, ο ορεινός όγκος της Πίνδου που από βορά προς νότο διατρέχει ως ραχοκοκαλιά την ηπειρωτική Ελλάδα. Έτσι οι ποσότητες βροχής που περνούν προς  ανατολικά και στα νησιά μας  είναι συγκριτικά πολύ πολύ λιγότερες λ.χ. στο νησί μας απ’ότι  στην Κέρκυρα.                                                                                                                                 Συνέπειες αυτού είναι άμεσες σ’όλες τις δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα του νησιού, με χαρακτηριστικότερη στην ελαιοκαλλιέργεια. Αυτής η συνέπια  εκδηλώνεται με ακαρπία των ελαιοδένδρων. Ο άλλοτε κραταιός ελαιώνας του νησιού μας που τότε  συμμετείχε στην ελαιοπαραγωγή της χώρας κατά ~10%, με ~35.000 τόνους/έτος, τελευταία δυστυχώς με το ζόρι πλησιάζει τους 20.000 τόνους. Τα τελευταία τρία χρόνια τα πράγματα ήταν τα  χειρότερα των τελευταίων 25, με δραματικότερο όλων το 2023 που η παραγωγή έπεσε στους 3.000 τόνους μόνο!!               

Δανείζομαι από το Lesvosnews.Net το: <<Τα τελευταία τρία χρόνια οι βροχοπτώσεις στη Λέσβο έχουν μειωθεί δραματικά. Ο μετεωρολογικός σταθμός του Πανεπιστημίου κατέγραψε φέτος μόλις 15,3 ίντσες (382 χιλιοστά) βροχής στην περιοχή της Κώμης. Το αποτέλεσμα; Οι ταμιευτήρες άδειοι, το υπέδαφος ξερό, οι πηγές του χωριού Πηγή που κάποτε έδιναν ζωή, να έχουν στερέψει.                                               

        .  Ο Δήμος αναγκάστηκε να προχωρήσει σε βαθιές γεωτρήσεις για να καλύψει βασικές ανάγκες ύδρευσης. Στον ελαιώνα η εικόνα είναι ακόμη πιο ζοφερή: .                                                               

         - Τα δέντρα έρχονται από δύο χρονιές στρεσαρίσματος και μπαίνουν σε τρίτη συνεχόμενη.          

     . -Η υγρασία είναι ανύπαρκτη, τα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν, σε αρκετές περιπτώσεις δέντρα ξεραίνονται. 

-Οι παραγωγοί μιλούν για τη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 25 ετών>>.

Επακόλουθο της έλλειψης βροχών, η λειψυδρία. Από πρώτο χέρι γνωρίζω καλά τα αποτελέσματα αυτής, αφού   παρ’ όλο ότι διαθέτω ελαιώνα  300 δένδρων στα Λάψαρνα, έχω να βάλλω λάδι σε σφίδα(πιθάρι) μου εδώ και χρόνια. Αποτέλεσμα αυτής, γενικά σ’όλο το νησί, η μεγάλη ξηρασία στο έδαφος, με υγρασία να απαντάται σε μεγάλο σχετικά βάθος. Έτσι τα δένδρα προκειμένου να ζήσουν, όχι μόνο δεν καρπίζουν, αλλά ακόμη και ρίχνουν τα κιτρινισμένα πια φύλλα τους. Οι παλιοί, σοφοί σ’όλα, έλεγαν ότι μόνο όταν το πάνω νερό (βροχή) ενωθεί με το κάτω (υγρασία), τότε τα λιόδεντρα μπορούν να δώσουν τον ευλογημένο καρπό τους και μάλιστα πλουσιοπάροχα.                                                                                               . Πέραν των λιόδενδρων, σ’ότι αφορά το άδειασμα των υπόγειων δεξαμενών και την επίδραση αυτού στις πηγές,  είδα το καλοκαίρι  στην  άλλοτε πλούσια πηγή Πετόνα στα Λάψαρνα, να έχουν μειωθεί τόσο πολύ τα νερά της, που το μικρό ποτάμι που πάντα έρεε στα κατάντι της, έχει πια ξεραθεί. Ακόμη τα νερά στον κάμπο των Λαψάρνων αντλούνται από συνεχώς μεγαλύτερα βάθη και σε κάποια σημεία το αντλούμενο νερό απ’το 2000, είναι υφάλμυρο.                                                                                                          . Φαινόμενα παρόμοια, παρουσιάζονται σ’όλο το νησί, τόσα και τέτοια που ύστερα από σχετικό αίτημα των δυο Δήμων μας, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας κήρυξε  αυτό  σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω λειψυδρίας, την περασμένη Άνοιξη.  Στόχος η επιτάχυνση διαδικασιών προς αντιμετώπιση της κρίσης λόγω λειψυδρίας, παρακάμπτοντας γραφειοκρατικά εμπόδια για αναγκαία έργα και παρεμβάσεις. Η κήρυξη αυτή, ασφαλώς και δεν έλυσε το πρόβλημα το οποίο σε ιδιαίτερα οξύ βαθμό βίωσαν το καλοκαίρι  κάτοικοι οικισμών, χωριών και κωμοπόλεων. Χαρακτηριστικότερη ήταν η περίπτωση του Πολιχνίτου, όπου κατακαλόκαιρα τέτοια ήταν η έλλειψη νερού, που ακόμη και για τις στοιχειώδεις ανάγκες τους, κάτοικοι και παραθεριστές αναγκάζονταν  να αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό.              . Φυσικά αντίστοιχα φαινόμενα προς τα προαναφερθέντα για το νησιά μας επικρατούν και στα υπόλοιπα οκτώ νησιά της  Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η Περιφέρεια μας, προκειμένου να  ανταποκριθεί στο «κάλεσμα των καιρών», το σχετικό με τη λειψυδρία προτίθεται να τροποποίηση του ΕΣΠΑ (2021-2027)  ώστε να συμπεριλάβει στρατηγική νερού, προς  αντιμετώπιση της. Έτσι έδωσε προ εβδομάδων οδηγίες στον  εξ Αθηνών Σύμβουλο Στρατηγικού Σχεδιασμού της, για αντίστοιχη τροποποίηση του Προγράμματος της. Ο Περιφερειάρχης κ.Κωστ. Μουτζούρης δήλωσε σχετικά: «Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των νησιών μας, να ενισχύσουμε τις υποδομές ύδρευσης και να προστατεύσουμε το πολύτιμο αγαθό, που είναι θεμελιώδες για την καθημερινότητα των πολιτών, την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα και τη στήριξη του τουρισμού. Η διαχείριση του νερού αποτελεί πλέον στρατηγική προτεραιότητα για το Βόρειο Αιγαίο.…»

Τα προαναφερθέντα, ασφαλώς είναι απαιτούμενα, πολύ φοβούμαι όμως ότι είναι πολύ λίγα και πολύ αργά. Αναλογίζομαι ότι αν δεν διακατεχόμασταν από σύνδρομα  του «αδιαφόρετου»  και ωχαδερφισμού, το κεφαλαιώδες έργο φράγμα «Τσικνιά», θα μπορούσε να είχε γίνει πριν τριάντα τόσα χρόνια. Στην περίπτωση αυτή  λειψυδρία σε ότι αφορά την ύδρευση της πρωτευούσης, της Καλλονής, Πολιχνίτου και όλων των χωριών στους άξονες υδρεύσεως αυτών δεν θα υπήρχε. Ακόμη, ο πρωτογενής τομέας στο Λεκανοπέδιο Καλλονής, με άρδευση των ~25.000 στρεμμάτων του, θα μπορούσε να αποτελέσει το ζωοφόρο εκείνο παράγοντα στήριξης της διατροφής όλων των κατοίκων της Λέσβου κι όχι μόνο. Όμως παίζοντας τότε την κολοκυθιά ως προς την χωρητικότητά του, γιατί 7.000.000 κ.μ.; και όχι 12.000.000 κ.μ.! χάθηκε η μεγάλη σχετική ευκαιρία.

 Έργα στρατηγικής νερού, ζωτικής σημασίας, που θα μπορούσαν να είχαν γίνει εδώ και χρόνια είναι πολλά. Κωδικοποιημένα  κατατέθηκαν  εγγράφως στο Δήμο Δυτ.Λέσβου απ’την παράταξη «Λαϊκή Συσπείρωση», ως:                                                                                                                                 .            -Μελέτες μικρών φραγμάτων σ’όλες τις δημοτικές ενότητες του Δήμου, με τα αντίστοιχα δίκτυα.                                                                    . - Κατασκευή του φράγματος Σταυρού και της λιμνοδεξαμενής Μάκρης Βασιλικών.                                                                                       . -Επισκευή της εγκαταλελειμμένης  λιμνοδεξαμενής Βαφειού Μολύβου,  προς επίλυση του προβλήματος ύδρευσης  Μολύβου-Πέτρας, ίσως και Στύψης.     - Δρομολόγηση εργασιών  καθαρισμού και συντήρησης, του φράγματος  Ερεσού.                                                                                        .                   - Κατασκευή δικτύου στο μικρό φράγμα Στύψης  για άμεση χρήση απ’τους αγρότες.                                                                                                             - Μελέτη για το φράγμα Στενοκλείδι-Μικρή Λίμνη-Κουρούπης, προς ύδρευση-άρδευση στη Δ.Ε. Πολιχνίτου.                                                              - Πάγιες εργασίες όπως, υδρομάστευση πηγών-επισκευές δεξαμενών-καθαρισμός γεωτρήσεων-διάνοιξη καινούργιων-επέκταση δικτύου άρδευσης-ύδρευσης.

Διαπιστώνοντας, από αρχές του 2000, τα πρώτα σημάδια λειψυδρίας στα Λάψαρνα (~1.500 στρεμμάτα) υπέβαλα στον τότε Δήμο Ερεσού-Αντίσσης εισήγηση να κατασκευαστεί φράγμα στα γεωλογικά και γεωμορφολογικά κατάλληλα Κακολάγκαδα, που δυστυχώς δεν εισακούσθηκε. Εισακούσθηκε ευτυχώς απ’τον  τότε  Πρύτανη του Ε.Μ.Πολυτεχνείου, νυν Περιφερειάρχη μας κ.Κώστ. Μουτζούρη και έστειλε  το 2012, ειδικούς επιστήμονες της αντιστοίχου έδρας του Πολυτεχνείου για επιτόπια λήψη στοιχείων, εκτίμηση, αξιολόγηση και σύνταξη της απαιτούμενης μελέτης. Αντίγραφο της εις χείρας μου αυτής  μελέτης του Ε.Μ.Πολυτεχνείου,  έστειλα προσφάτως στον Πρόεδρο  Αντίσσης προς εισήγηση στο Δήμο μας. Ατυχώς, χωρίς ανταπόκριση.                                             .                                                      Εύχομαι,  η από την Άνοιξη αυτή αφύπνιση μας κατά τα προαναφερθέντα, να μπορέσει έστω και την τελευταία στιγμή να προλάβει τα δεινά εκ λειψυδρίας, την κατά τους  ειδήμονες απότοκο της κλιματικής αλλαγής που βιώνει η Υφήλιος. Άλλως,  η λειψυδρία θα αποτελέσει την Αχίλλειο πτέρνα της οικονομίας του νησιού μας.          

Όταν επιχειρείται στρέβλωση της Ιστορίας. Άρθρο μου στην "Αιολίας λόγος"/ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ

 σελ. 6                         ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ                         Σαββατοκύριακο 18 Οκτωβρίου  2025

Αιολίας λόγος

Όταν επιχειρείται  στρέβλωση της Ιστορίας.

Του Δρος Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη (Ph.D.)

Όταν έχεις βιώσει γεγονότα, γνωρίζοντας  διαχρονικά  άμεσα την εξέλιξή τους και ύστερα από χρόνια κάποιοι στρεβλώνουν αυτά για λόγους σκοπιμότητας, τότε ή πρέπει να δεχθείς ότι  πάσχεις από αλτσχάϊμερ και δεν θυμάσαι τίποτα ή να αποδεχθείς την προβαλλόμενη στρεβλότητα και προσβολή της Ιστορίας,  που  επιχειρούν αυτοί οι κάποιοι.

Ήταν τον περασμένο Αύγουστο που μου τηλεφώνησε συγγενής, δημοκρατικός άνθρωπος, λέγοντας μου: «ξέρεις τι ταμπέλα έβαλαν στον τοίχο  του Γυμνασίου δίπλα στην κεντρική του πύλη;». Μου την περιέγραψε, καταλήγοντας: «απλά, το έργο του αείμνηστου Γιάννη Φωτιάδη το εκχώρησαν σε άλλον, κατά το ‘‘με ξένα κόλλυβα μνημονεύουμε’’». Μετά, έλαβα  δυο φωτογραφίες με τις  σε φόντο γαλάζιο ταμπέλες, όπου αναγράφεται:……                                                                                                                   1^η)ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΤΙΣΣΑΣ – ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΝΤΙΣΣΑΣ                                                                                ΔΟΥΚΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ …………………                                                           2^η)ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΝΤΙΣΣΑΣ ........................                           ΔΟΥΚΑΣ    ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ       (τούτο είναι και προμετωπίδα, αντίστοιχης Ιστοσελίδας).

Στη συνέχεια το θέμα έλαβε ευρεία δημοσιότητα στα ΜΚΔ. Χάρηκα το γεγονός, ότι η μοναδική απόγονος του αείμνηστου Γιάννη Φωτιάδη, η εγγονή του Ευτυχία, μοναχοκόρη, του μοναχογιού του Βασίλη, τοποθετήθηκε δημοσίως στα ΜΚΔ επί του θέματος και έβαλε τα πράγματα στην ιστορική τους θέση.  Το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Κοινότητας κ.Ιορδάνης Ηλ. Ιορδάνου της ανακοίνωσε, πως το θέμα θα τακτοποιηθεί εντός λίγου χρόνου, το σεβάστηκα και ως τώρα τήρησα σιγή.

Όμως αυτός ο χρόνος  ατυχώς έχει παρέλθει και διαπιστώνω μέσω νέας αλληλογραφίας στα ΜΚΔ μεταξύ Προέδρου και Ευτ.Φωτιάδη, ότι υπάρχει μία γραφειοκρατική παρέλκυση της μη τακτοποιήσεως  του θέματος.                                                                          

Επειδή δεν πάσχω από αλτσχάϊμερ και στρέβλωση γεγονότων δεν αποδέχομαι,  καταθέτω ότι βιωματικά γνωρίζω σχετικά. Ξεκινώ απ’την ίδρυση του τριτάξιου Γυμνασιακού Παραρτήματος Άντισσας (παράρτημα του  Γυμνασίου Θηλέων   Μυτιλήνης), στα μέσα  του ’50. Τούτο, λειτούργησε  στις αίθουσες της Κοινότητας (ΚΕΠ, η μισή αίθουσα εκδηλώσεων, μία τρίτη αίθουσα στο βάθος), για  δεκαπέντε   χρόνια. Σ’αυτό μαθήτευσαν πλείστοι όσοι Αντισσαίοι, επιστήμονες, επιχειρηματίες κ.λπ. Μεταξύ αυτών κι ο γράφων τούτο. Μετά το τέλειωμα μας  στο ημιγυμνάσιο, όσοι επρόκειτο να συνεχίσουν,  κατέβαιναν στην Καλλονή και κυρίως στη Μυτιλήνη.  Η φυγή νέων, κόστος για του γονείς, απόσταση κ.αλ. κατέστησαν ιστορική ανάγκη τη δημιουργία  ολόκληρου Γυμνασίου στην Άντισσα. Για κάτι τέτοιο όμως χρειαζόταν κτίριο. Έτσι, αγοράσθηκε έξω απ’το χωριό, από  κληρονόμους  του  Παναγ. Ψωμά, ο ‘‘μπαχτσές’’ του. Λόγω του επικλινούς του εδάφους, με τείχος αντιστήριξης εκ καλοκτισμένου ανδεσίτη και σχετική επίχωση μορφοποιήθηκε  το γήπεδο, έτοιμο να δεχθεί τα κτίρια του Γυμνασίου (τότε εξατάξιο). Θυμούμαι τον Ερέσιο καθηγητή μου στη Μυτιλήνη Λ.Λουκίδη το 1961, να αστειεύεται λέγοντας μου, ότι «κάνατε το “Σινικό τείχος” για να αποκρούσετε, τους κατά της Άντισσας εισβολείς!». Πέρασε όλη η δημοκρατική περίοδος  ως το ’67 που επιβλήθηκε η δικτατορία και στο πολυπόθητο «Γυμνάσιο Αντίσσης» ουδεμία πρόοδος είχε υπάρξει. Οι όποιες σχετικές ενέργειες πολιτικών, πολιτευτών, κοινοταρχών και βουλευτών απ’το νησί, ουδέν θετικό είχαν αποφέρει. Μεταξύ αυτών και ο από το 1955  Πρόεδρος Αντίσσης Δούκας Χατζηγεωργίου, εκλεγμένο μέλος της ΚΕΔΚΕ και πολιτευτής της Δεξιάς(ΕΡΕ). Μετά την  21/4/1967 και τον απόλυτο συγκεντρωτισμό που επέβαλε η δικτατορία, ουδείς απ’το νησί μπορούσε να επηρεάσει τα Αθηναϊκά κέντρα λήψεως αποφάσεων. Πάντως, ότι δεν είχε γίνει επί δημοκρατίας,  έγινε επί δικτατορίας. Αρχές του θέρους 1969 είχε ληφθεί η σχετική απόφαση και άμεσα υπήρξε η έναρξη των εργασιών της κατασκευής του εξαταξίου Γυμνασίου. Το έργο ολοκληρώθηκε όταν Πρόεδρος Αντίσσης είχε  ορισθεί ο Παναγιώτης Πασσαδέλλης. Περί τις αρχές του 1971 μεταστεγάστηκε το Γυμνάσιο απ’τις αίθουσες της Κοινότητας, στα νέα κτίρια.

 Αξιοπρόσεκτο είναι αυτό που γράφει ο Π.Φραγκέλλης στο βιβλίο του «Η ΑΝΤΙΣΣΑ»(1995), αναφερόμενος  στην μετά την ανέγερση του Γυμνασίου μας επίσκεψη του τότε Υπουργού Παιδείας Δημητράκου, (τούτο, κατ’αυτόν δεν έπρεπε ποτέ να γίνει), όπου ερώτησε εις επήκοον όλων: «Ποιος βλάκας ενέκρινε την ανέγερση αυτού του διδακτηρίου». Όταν τον ενημέρωσαν «ότι το έργο οφείλεται στην προσωπική επιθυμία του Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως περιέπεσε σε αμηχανία και έμεινε άναυδος» .      

Σ’αυτό ακριβώς, θα ήθελα να σταθώ. Στην «προσωπική επιθυμία του Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως». Τούτος ήταν ο Ταξίαρχος Παττακός. Τότε φοιτητής ων,  κάθε παραμέρα, απ’το 1964, πήγαινα στη Νέα Φιλαδέλφεια,  στο σπίτι του μέντορά μου Γιάννη Φωτιάδη όπου παρέδιδα μαθήματα (Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά) στο γιο του, Βασίλη. Επειδή ο γέρος ήταν αποκομμένος και πολύ κόσμο δεν έβλεπε, ήθελε πάντα όταν τελειώναμε το μάθημα, να κουβεντιάσουμε  ένα τέταρτο-μισή ώρα για να  διάφορα (τρέχοντα πολιτικά πράγματα, θέματα του νησιού, κυρίως του χωριού μας,  συμπατριωτών μας κ.λπ.). Σχεδόν πάντα στο τέλος, την κουβέντα μας επικέντρωνε στο θέμα «Γυμνάσιο Αντίσσης». Το όνειρο του! «Να μάθουν τα μωρά του κόσμου γράμματα», όπως έλεγε. Ήταν βλέπεις η στείρα περίοδος της μη επιτυχούς σχετικής προσπάθειας του, αν και είχε πλείστες όσες επαφές και γνωστούς στα κόμματα και στα Υπουργεία. Μερικές φορές που χρειαζόταν να στείλει κάποιο συμπληρωματικό έγγραφο, σχέδια κ.λπ. το ανέθετε σε μένα και  το πήγαινα  σε κάποιο συγκεκριμένο υπάλληλο στο Υπουργείο με τον οποίο είχε συνεννοηθεί σχετικώς. Όταν επιβλήθηκε η Δικτατορία, είχε σχεδόν απελπιστεί. Αναλογιζόταν και μου έλεγε: “αφού επί δημοκρατίας δεν καταφέραμε κάτι,  τώρα με τη δικτατορία, τα πράγματα φαίνονται παντελώς αδύνατα”.  Όμως αν και στην πρώτη χρονιά της Χούντας οι μαύρες αυτές σκέψεις  τον είχαν αδρανοποιήσει πλήρως, τη δεύτερη,  επανήρχισε δειλά  δειλά  την στόχευσή του. Τότε,  κατάφερε  να πιάσει επαφή με τον Παττακό. Μ’αυτόν επέτυχε  δύο πράγματα. Την έκδοση απόφασης  συνταξιοδότησής του (ως επί τρεις θητείες Πρόεδρος Κοινότητας και μία Βουλευτής). Το κυριότερο, την έγκριση της ανέγερσης του Γυμνασίου.                                                                                                                                                                  .        Το ανωτέρω, επιβεβαιώνεται και  απ’την εγγονή του Ευτυχία (προφανώς τα γνώριζε απ’το συγχωρεμένο πατέρας της), γράφοντας στη σχετική ανάρτησή της στα ΜΚΔ.                                                                                                                                                                  .   «Η αλήθεια είναι πως ο Φωτιάδης ήταν εκείνος που κράτησε την Υπουργική Απόφαση τα χέρια του σαν παράσημο, σαν επισφράγισμα ζωής γεμάτης αγώνα για τον τόπο του κι όχι κάποιος άλλος, ο οποίος μπορεί να προσέφερε άλλα έργα στο χωριό, αλλά όχι το Γυμνάσιο».

Τα με τον Παττακό σχετικά, γνώριζε και η κ.Νίκη Παπανδρέου (κουμπάρα των Γιαν.Φωτιάδη-Ευτυχίας και ανεψιά της Ευτυχίας), που μεγάλωσε μέσα στο σπίτι τους. Τούτα μου τα είπε, σε κατ’ιδίαν συζήτηση μας, στην εκδήλωση προς τιμή του Φωτιάδη στο Σύλλογο Αντισσαίων, το 2013.  

Αρχές Ιουλίου 1969 ο αείμνηστος Γιαν.Φωτιάδης νοσηλευόταν στον «Κυανού Σταυρό». Εν όψει δίμηνου εκπαιδευτικού ταξιδιού μου  στο εξωτερικό τον επισκέφτηκα. Ήταν τότε που είχε εκδοθεί η Άδεια του Γυμνασίου. Τον πείραξα λέγοντας του: «εσύ ο για μια ολόκληρη ζωή υπηρέτης της Δημοκρατίας, πήγες  και συνεργάστηκες με τον Παττακό, τη Χούντα;!». Η απάντησή του, κοφτή: «Παναγιώτη, δεν προλάβαινα».  Το προαίσθημα του αλάθητο, αφού δυστυχώς τον Αύγουστο έφυγε απ’το μάταιο τούτο κόσμο. Έφυγε χωρίς να αξιωθεί  να δει να θεμελιώνεται το όνειρό του. Στην τελευταία αυτή συνάντησή μας έντονη υπήρξε η συναισθηματική φόρτισή μας. Τέλος, μετά, από συμβουλές και ευχές που μου έδωσε για τη ζωή μου, έφυγα συντετριμμένος απ’την Κλινική, με δάκρυα στα μάτια.

Με όλα τα παραπάνω, το με «ξένα κόλλυβα μνημονεύουμε», πράγματι έχει απόλυτη εφαρμογή.    

Παρουσίαση του Λυκειάρχη Παναγ. Αρ. Γουρνέλου στην βιβλιοπαρουσίαση της 24.8.2025 στην 'Αντισσα που ακύρωσα.

 Στη βιβλιοπαρουσίαση του " ΨΑΡΟΣ  ΡΑΧΤΗΣ το μονοπάτι μιας ψυχής ..." που ήταν να γίνει στην γενέτειρά μου Αντισσα, στις 24.8.2025, και την οποία ακύρωσα λόγω του θανάτου και κηδείας την ημέρα αυτή του 36χρονου Άκη Δουρουδή , γιο  καλών φίλων  και συγχωριανών μου ένας εκ των τριών παρουσιαστών θα ήταν ο Λυκειάρχης Παναγιώτης Γουρνέλος γιος του φίλου μου Αριστείδη (δράττομαι της ευκαιρίας να τον ευχαριστήσω και εγγράφως). Το κείμενο της παρουσίασης του το οποιο είχε την καλοσύνη να μου το εγχειρίσει,  είναι το παρακάτω:

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,

αισθάνομαι μεγάλη ευθύνη και συνάμα χαρά που βρίσκομαι ανάμεσά σας, εδώ στο χωριό μας, για την παρουσίαση του βιβλίου του Τάκη Ιορδάνη « ΨΑΡΟΣ ΡΑΧΤΗΣ ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΜΙΑΣ ΨΥΧΗΣ …».

Τον Τάκη έχω την τιμή να τον γνωρίζω από τα παιδικά μου χρόνια, αφού ήταν αδελφικός φίλος με τον πατέρα μου. Έτσι, ανέπτυξα μαζί του μια ιδιαίτερη σχέση βασισμένη στην αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση. Πάντα με γοήτευαν οι συζητήσεις μαζί του, γιατί είναι ένας άνθρωπος με ευρυμάθεια και γενικές γνώσεις που δεν περιορίζονται μόνο στον στενό ορίζοντα της επιστημονικής του εξειδίκευσης. Παράλληλα τον θαύμαζα γιατί άοκνα αγωνιζόταν και αγωνίζεται για τα κοινά της Λέσβου αλλά και της Άντισσας, της αγαπημένης του γενέτειρας. Πρωτοστάτησε και εξακολουθεί να πρωτοστατεί σε πολλούς αγώνες για την ηλεκτροδότηση των Λαψάρνων, πατρίδας των παππούδων του, για την έκδοση πριν από 47 χρόνια της εφημερίδας «Ηχώ της Άντισσας», που αποτέλεσε και αποτελεί ένα συνδετικό κρίκο των Αντισσαίων σε όλες τις γωνιές της Γης, τη δημιουργία της προτομής του σπουδαίου Αντισσαίου πολιτικού Γιάννη Φωτιάδη μόλις δέκα χρόνια μετά το θάνατό του, τη φιλοτέχνηση του αγάλματος του Τέρπανδρου, σπουδαίου Αντισσαίου ποιητή και μουσικού της αρχαίας Ελλάδας,  για την ηλεκτροενεργειακή κάλυψη της Λέσβου, το «σπάσιμο» του Δήμου Λέσβου, του «περίφημου» Δήμου «Τέρατος», τον οδικό άξονα Καλλονής- Σιγρίου, το λιμάνι του Σιγρίου και τόσα άλλα εμβληματικά έργα. Το ηθικής αλλά και μεγάλης εθνικής σημασίας θέμα της ανάδειξης από την ιστορική αφάνεια των 17 Αντισσαίων ηρώων, των υπέρ πατρίδος πεσόντων  μεταξύ 1923 – 1974, υπήρξε ένα από τα τελευταία έργα του. Αυτές οι τόσο σπουδαίες πρωτοβουλίες τελεσφόρησαν χάρι στις συνεχείς και ανιδιοτελείς ενέργειες του Τάκη.  Δεν τον πτόησαν ούτε η αγνωμοσύνη, ούτε ο χλευασμός κάποιων συμπατριωτών του αλλά συνέχισε ακούραστα να αγωνίζεται με την αρθρογραφία του , τις παρεμβάσεις του με τον φορέα «Πιττακός ο Μυτιληναίος» και τα διαδοχικά υπομνήματά του προς τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων με ένα και μοναδικό στόχο: να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για την αγαπημένη του Λέσβο σε όλους τους τομείς.

Επειδή όλα αυτά τα χρόνια μου έκανε πάντα την τιμή να μου αποστέλλει την αρθρογραφία του, τις επιστολές του και τα υπομνήματά του είχα διαπιστώσει τον χειμαρρώδη λόγο του, τη σαφή και τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία του, αλλά δεν μπορούσα να φανταστώ τον λογοτεχνικό «πλούτο» που μας έκρυβε.  Αυτόν, ευτυχώς, τον διαπίστωσε  ο «νονός» του, ο σπουδαίος ποιητής της Λέσβου, ο Δημήτρης Νικορέτζος, που με θέρμη τον προέτρεψε και τον παρότρυνε να προχωρήσει στην έκδοση αυτών των πεζογραφημάτων, παρακάμπτοντας τους ενδοιασμούς του συγγραφέα που από συστολή αντιδρούσε μονολογώντας « τι ζητάς εσύ, ένας πούρος μηχανικός στα πεδία του έντεχνου Λόγου; ». Ευτυχώς, ο ποιητής «ενίκησε» και έτσι επιβεβαιώθηκε ο Όσκαρ Ουάιλντ που υποστήριζε ότι «η καλύτερη δουλειά στη λογοτεχνία γίνεται από εκείνους που δε στηρίζονται σε αυτή για να βγάλουν το ψωμί τους» .

Όταν μάλιστα μου εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφά του για να τα διαβάσω και να του εκφράσω τη φιλολογική μου άποψη, στο πρώτο του βιβλίο «Ανάμεσα στο Μύθο και στη Θύμηση», ένιωσα συγκίνηση και θαυμασμό για την απλότητα και την παραστατικότητα της γραφής του καθώς και για τον ξεκάθαρο τρόπο που σκιαγραφεί τους χαρακτήρες του.

Όπως στο  προαναφερθέν πρώτο του βιβλίο στον ίδιο δρόμο, κατά την ταπεινή μου γνώμη , βαδίζει και ο Τάκης Ιορδάνης και στην πρώτη του μυθιστορηματική απόπειρα με τον τίτλο «Ψαρός Ράχτης» και υπότιτλο «Το μονοπάτι μιας ψυχής…». Το ξετύλιγμα της αφήγησης θυμίζει κινηματογράφο, οι διάλογοι είναι «γοργοί» και επιτείνουν την ένταση και την αγωνία για την έκβαση της υπόθεσης,ενώ τα συναισθήματα εναλλάσσονται με ταχύτητα. Παράλληλα, περιγράφει ρεαλιστικά τη ζωή των κατοίκων της Άντισσας και ιδιαίτερα της Λαψαρνιώτικης υπαίθρου, τον αγώνα τους να επιβιώσουν κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες καθώς και την αδυναμία τους να σπουδάσουν τα παιδιά τους, μολονότι αρκετά από αυτά είχαν τις δυνατότητες και το επιθυμούσαν διακαώς.  Επιπλέον, ακολουθώντας τα χνάρια του λαογράφου της Λέσβου Αργύρη Εφταλιώτη, καταγράφει τα ήθη, τα έθιμα , τα πανηγύρια και γενικά τα πολιτιστικά στοιχεία της Δυτικής Λέσβου των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Όμως, αντίστοιχα περιγράφει με ακρίβεια και τη ζωή των αστών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. 

Ωστόσο, κυρίως μας αφηγείται με ιδιαίτερη λεπτότητα και ενσυναίσθηση τον πολύ δυνατό έρωτα της πανέμορφης αλλά ταπεινής καταγωγής Μυρσίνης και του ευσταλούς και πλούσιου Λέανδρου , έναν έρωτα που γεννήθηκε ένα καλοκαιρινό απομεσήμερο σε μια βρύση των Λαψάρνων, φούντωσε με ένα φιλί κι ένα μπουκέτο αγριολούλουδα, ολοκληρώθηκε σε μια εγκαταλελειμμένη καρβουναποθήκη, κυνηγήθηκε άγρια από τον πατέρα του Λέανδρου και χάθηκε άδικα στα φουρτουνιασμένα νερά του Ψαρού Ράχτη.

 Διαβάζοντας τα πεζογραφήματα στο πρώτο του βιβλίο και το μυθιστόρημα αυτό του Τάκη στα οποία αποτύπωσε βιωματικές εμπειρίες, ακούσματα, αναμνήσεις από τα παιδικά, τα εφηβικά και τα φοιτητικά του χρόνια, μου ήρθε στο μυαλό η τόσο εύστοχη ρήση του Ρώσου νομπελίστα Μπορίς Παστερνάκ: «Η Λογοτεχνία είναι η τέχνη του να ανακαλύπτεις κάτι εξαιρετικό για τους απλούς ανθρώπους και να λες με απλά λόγια κάτι το εξαιρετικό» . Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, αυτό το κατάφερε ο Τάκης σε αυτές τις γραφές του (στην υπέροχη συλλογή πεζογραφημάτων και στο σεναριακής  μορφής  μυθιστόρημά του) και εύχομαι να μας χαρίσει κι άλλες τέτοιες λογοτεχνικές στιγμές αισθητικής απόλαυσης.

Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας.

Παναγιώτης Γουρνέλος.                                  Αύγουστος 2025

«Βάστρια», τελικά, του νησιού μας η Κερκόπορτα; Άρθρο μου στην Αιολίας λόγος/ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ

 σελ.16                 ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ                    Σαββατοκύριακο  4 Οκτωβρίου 2025                          

Αιολίας λόγος

              «Βάστρια», τελικά, του νησιού μας η Κερκόπορτα;

Του Δρος Τάκη Χαραλ. Ιορδάνη (Ph.D.)

Τους τελευταίους δυο τρεις μήνες έντονη υπήρξε η κινητικότητα εν αναφορά προς το ΚΥΤ Βάστρια, τόσο σε θέματα που αφορούν τα εκεί εκτελούμενα έργα, όσο και την παρουσία και εμπλοκή φορέων (ΔΕΔΔΗΕ, Δήμοι, ΔΕΥΑΛ) με κορύφωση την επίσκεψη στο νησί  του τελευταίου Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου  Πλεύρη. Η κατηγορηματική του δήλωση ότι στη Λέσβο θα υπάρξει μόνο ένα ΚΥΤ κι όχι δύο, όπως μας είχε πει προ μηνών ο προκάτοχός του Παναγιωτόπουλος, ασφαλώς και δίνει την ερμηνεία, ότι αυτό θα είναι το της Βάστριας, το οποίο οσονούπω ολοκληρώνεται. Τούτο, δεδομένου ότι το ΚΥΤ Καρά Τεπέ είναι προσωρινό  και ως τέτοιο θα κλείσει.   

 Το νέο αυτό ΚΥΤ, κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ (άρχισε το  2021), σε έκταση ~250 στρεμμάτων μέσα στο παρθένο πευκοδάσος μας στην θέση Βάστρια (Πλάτη) στα σύνορα των δύο Δήμων του νησιού. Κτίστηκε σε χώρο όπου δεν υπήρχε καμία υποδομή, απ’το μηδέν, με εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση του από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα λειτουργήσει για να «φιλοξενήσει»  5.000 άτομα (10.000 σε δεύτερη φάση).  Αυτά τα άτομα, κατά τεκμήριο μωαμεθανοί, θα είναι απ’αυτούς που δεν τους χορηγήθηκε  Άσυλο, κάπου στην Ε.Ε. Τούτο σ’εφαρμογή των της συνθήκης “ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ” όρων, όπου επιστρέφουν στη χώρα της πρώτης εισόδου τους. Δυστυχώς απ’το 2014 ως σήμερα έχουν εισέλθει (πιο σωστά εισβάλλει) στο νησί μας εκατομμύρια παράνομοι μετανάστες.

Κατά το εκ της αρχαία γραμματείας «ουδέν εκ του μη όντος γίγνεσθαι...», ας δούμε πώς και γιατί δημιουργήθηκε η «Βάστρια».  Οι πληροφορίες που προφανώς έφθαναν στις Βρυξέλλες ήταν ότι κάποια στιγμή θα άρχιζαν οι πεινασμένοι του Κόσμου να εισβάλλουν στην Ευρώπη. Τότε σκέφθηκαν και δημιούργησαν τη συνθήκη “ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ” που θα ρύθμιζε τα σχετικά προβλήματα. Τούτο, το 2003. Δεν άργησε πολύ  και σε δέκα περίπου χρόνια η πλημμυρίδα των παράνομων μεταναστών άρχισε να κατακλύζει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης και κυρίως τη χώρα μας. Η όποια αντιμετώπιση του φαινομένου στην αρχή εκ των ενόντων, δημιούργησε την ανάγκη να κατασκευαστούν Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα πρώτης γραμμής νησιά μας (Σάμος, Χίος και Λέσβος). Έτσι για το νησί μας προκειμένου να  ικανοποιηθεί η ανάγκη αυτή, η Ε.Ε. χρηματοδότησε το ΚΥΤ Βάστρια.  Ας δούμε σε πια πλαίσια έγινε αυτή η χρηματοδότηση.       

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως γνωρίζουμε, χρηματοδοτεί διάφορα αναπτυξιακά έργα στη χώρα μέσω  προγραμμάτων (ΜΟΠ, ΚΠΣ 1,2,3 , ΕΣΠΑ 2007-2013, 14-20, 21-27) από το 1985. Δηλαδή εδώ και σαράντα χρόνια για την ανάπτυξη  και  την άνοδο της στα ευρωπαϊκά οικονομικο-κοινωνικά επίπεδα εκτελέστηκαν και εκτελούνται ακόμα μέσω αυτών πλείστα όσα έργα ανά την Επικράτεια.  Προκειμένου ένα συγκεκριμένο έργο να ενταχθεί σ’αυτά τα προγράμματα, πρέπει να είναι  ως λέγεται “ώριμο” με πλήρως τεκμηριωμένη κοινωνικο-οικονομική σκοπιμότητα, να έχει πλήρεις τις μελέτες,  χωροθέτησης, τοπογραφικές, στατικής, περιβαλλοντικές κ.άλ. για την  κατασκευή του και βέβαια ατέλειωτες προσπάθειες και αγώνες για την υπερπήδηση  γραφειοκρατικών αδρανειών. Έτσι πολλές φορές για να καταστεί ένα έργο “ώριμο” περνάνε δέκα ή και περισσότερα χρόνια από την ανάθεση των μελετών μέχρι την  έναρξη των εργασιών κατασκευής του. Ως παράδειγμα απ’το νησί μας  για τέτοια έργα,  χρειάστηκαν δέκα χρόνια για τον «οδικό άξονα Καλλονής - Σιγρίου» (2003-2013) και περί τα  είκοσι για το «Λιμάνι  Σιγρίου» (1997-2016).  

Για την κατασκευή του ΚΥΤ στην  Βάστρια, δεν χρειάστηκε να καταστεί “ώριμο” ως τα προαναφερθέντα για να ανοίξει  η Ε.Ε. τον Πακτωλό της χρηματοδότησής του. Για τα προαναφερθέντα έργα τα χρηματοδοτηθέντα ποσά ήταν ~60.000.000 Ευρώ για τον «Καλλονης–Σιγρίου» και ~18.000.000 Ευρώ για το «Λιμάνι Σιγρίου». Για την Βάστρια τα ποσά είναι πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ. Τούτο μπορεί εύκολα να εκτιμηθεί, λαμβάνοντας υπ’όψη ότι για να στεγάσει 5.000 άτομα σε πρώτη φάση (10.000 σε δεύτερη) χρειάζονται περί της 1.700 έως 2.000 κατοικίες. Αν για κάθε μία, με τις πλέον συντηρητικές εκτιμήσεις, χρειάζονται 100.000 Ευρώ, προκύπτουν τα προαναφερθέντα. Σ’ αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι δαπάνες για την κατασκευή υποδομών,  ως πλατείες και δρόμοι εντός της δομής, καταστήματα κοινής ωφελείας (τράπεζες, εταιρειών ενέργειας, τηλεπικοινωνίας, πρακτορεία κ.άλ), δικτύων ύδρευσης. ηλεκτρισμού και αποχέτευσης. Έτσι   αυτά όλα συμποσούνται σε πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ. Και τα χρήματα αυτά ήρθαν στο νησί, χωρίς «να ιδρώσουμε τη φανέλα μας».  

Για να ξεκινήσει αυτό, το για τα δεδομένα του νησιού μας φαραωνικό έργο, το μόνο που τους χρειαζόταν ήταν μια απόφαση που θα κατεδείκνυε  την κοινωνική αποδοχή. Και πράγματι αυτή η απόφαση  ζητήθηκε απ’την Κυβέρνηση να παρθεί απ’το Δήμο Μυτιλήνης. Τούτη πράγματι πάρθηκε απ’το Δ.Σ. του Δήμου  επί Δημαρχίας Κύτελη με ισοψηφία 12/12, η οποία πέρασε  με την  ψήφο του Προέδρου του Δ.Σ. που εκλαμβάνεται διπλή. Έτσι προέκυψε η κατ’ επίφαση κοινωνική συναίνεση, τάχα του Λεσβιακού λαού. Η κουτσή αυτή απόφαση ήταν αρκετή στον τότε Υπουργό Μετανάστευσης Μυταράκη να ικανοποιήσει την σχετική απαίτηση των Βρυξελλών. Έτσι αυτό που δεν κατάφερε ο Υπουργός στην εκλογική του περιφέρεια, τη Χίο (με τους αγώνες των κατοίκων της και μπράβο τους, δεν τους «φύτεψαν» τελικά μια δομή αντίστοιχη της Βάστριας) το κατάφερε στο νησί μας.   

Το έργο εκτελεί ο εθνικός μας εργολάβος η ΤΕΡΝΑ. Μέσα σε τέσσερα χρόνια τα δομικά έργα έχουν μάλλον ολοκληρωθεί και βρισκόμαστε στη φάση της ηλεκτροδότησης και υδροδότησης του.

Για το πρώτο, παρατηρήθηκαν παρεμβάσεις από το ΔΕΔΔΗΕ για τα απαιτούμενα έργα δικτύωσης, πράγμα  που δημιούργησε ερωτήσεις ως προς τη νομιμότητα της σχετικής αδείας. Δεν είχε ξεκαθαριστεί το αν αυτή δόθηκε από την Τ.Α. ή κάποια άλλη αρχή. Γι’αυτό τον λόγο η αντιπολίτευση του Δήμου Δυτικής Λέσβου, σε συνεδρίαση του Δ.Σ. τον περασμένο Ιούλιο, υπέβαλε προς τον Δήμαρχο την ερώτηση: << Αν δόθηκε άδεια εργασιών στην ΔΕΔΔΗΕ,... για να μεταφέρει ρεύμα στην υπό δημιουργία δομή (Βάστρια)>>.

Σε ότι αφορά την ύδρευση το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ, δεδομένου του ότι απ’την Άνοιξη  το νησί έχει κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας. Το Υπουργείο σχεδίαζε τούτο να λυθεί με αφαλάτωση. Αρχικά η ΔΕΥΑΛ είχε λάβει τη σχετική απόφαση. Μετά, αυτή ανακλήθηκε απ’το νέο ΔΣ. Έτσι η λύση που φαίνεται ότι τώρα υπάρχει, είναι νερό να μεταφέρουν υδροφόρες.

Με δεδομένο τα προαναφερθέντα, είναι πρόδηλο ότι η Ε.Ε. κάποια στιγμή θα διεκδικήσει, για να μη λεχθεί ότι θα απαιτήσει, να αρχίσει να αποδίδει, η πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρώ αυτή επένδυσή της, τα κατ’ αυτούς στοχευόμενα. Δηλ. να αρχίσει να λειτουργεί η Βάστρια, κατά το σκοπό, της απ’αυτούς δημιουργίας της. Αν μέχρι τότε στην εξουσία βρίσκεται ο νυν Περιφερειάρχης μας, εμείς οι  Λέσβιοι μπορούμε να  έχουμε την ελπίδα ότι τούτο δεν θα πραγματοποιηθεί. Αν όμως στις επόμενες εκλογές υπάρξει αλλαγή (μη ξεχνούμε ότι μεθοδεύεται απ’την Κυβέρνηση η εκλογή Περιφερειάρχη να γίνεται απ’την πρώτη Κυριακή) τότε είναι πλέον ή βέβαιο, ότι η Κερκόπορτα  που λέγεται «Βάστρια», θα ανοίξει.